Çocuklarımız Yaz Tatilinde Ne Yapmalı, Tatili Nasıl Geçirmeli?

Uzm. Psikolojik Danışman Vahdettin YAŞAR                                                         04/06/2015

İstanbul –Avcılar RAM Müdürü

Bir eğitim ve öğretim döneminin daha sonuna geldiğimiz bu günlerde İlköğretim ve ortaöğretim okullarımızda eğitim gören öğrencilerimiz büyük bir heyecanla uzun bir yaz tatiline girdiler. Başta öğrencilerimiz olmak üzere, öğretmenlerimizin ve velilerimizin göstermiş oldukları gayret ve çalışmalarından ötürü hepsini içtenlikle kutlar, güzel bir tatil geçirmelerini dilerim.

Yazıma önemli bir noktaya dikkat çekerek başlamak istiyorum: Çocukların okul başarılarının, sadece kendilerini ve ailelerini değil, bütün bir eğitim camiasını ve ülkeyi ilgilendirmesi bakımından üzerine dikkatle eğilmesi gereken bir husus olduğunu, çocukların karne notlarının sadece onların eğitimdeki başarısını değil, genel olarak onlarla ilgilenen ve bir yıl kadar uzun bir süreçte emek harcayan herkesin bu konudaki çabalarının sonuçlarını ölçtüğünü de unutmamalıyız.

Çocuklarımız ve gençlerimiz, iple çektikleri üç aylık uzun bir tatile girdi. Bu üç ay, boş durma, tembellik olarak görülürse, günler, haftalar, hatta aylar su gibi akar gider. Ömürden giden üç ayın, kayda değer kazanımlar bırakmadan uçup gitmesi, çocukları mutsuzluğa, umutsuzluğa ve pişmanlığa sevk eder. Yaz tatili altın değerinde bir fırsat olarak görülürse, bu üç ay ciddi bir yenilenme, donanım ve gelişime vesile olur. Eksiklerimizi tamamlama ve ihmallerimizi telafi etme imkânı buluruz. Geniş zaman ve emek gerektiren birçok plan, hedef, iş ve etkinlik yaz tatilinde gerçekleştirilir. İyi değerlendirilmesi halinde kişi tatil sonrasında kendini yenilemiş ve gelişmiş olarak görecek. Bunun için en büyük görev, anne ve babaya düşüyor.

Yaz tatili, çocukların çok daha uzun saatlerini evde geçirmeye başladıkları, çocuklar için her ne kadar eğlenceli ve rahat olsa da anne ve babaların çeşitli sıkıntılar yaşadığı ve cevap arayan çeşitli sorular taşıdıkları bir dönem olabiliyor.

Tatilin çocuklar için anlamı; eğlenmek, dinlenmek, rahatlamak, anne-baba ile daha bol ve keyifli zaman geçirmektir. Yaz tatili gibi uzun bir tatil döneminde çocukların eğlenerek, dinlenerek, hem psikolojik gelişimlerini hem de zihinsel gelişimlerini olumlu etkileyecek bir şekilde geçirmeleri önemlidir. Bunun için tatil aktivitelerinin de bu amaca hizmet etmesi gerekmektedir.

Okul dönemi boyunca çocuklar zamanlarının büyük bir bölümünü okulda geçirirler ve bu nedenle anne-babalarıyla ve diğer aile bireyleriyle geçirdikleri zaman çok sınırlıdır. Oysa çocuğun okul yaşantısı kadar ailesiyle birlikte zaman geçirmesi de önemlidir. Yaz tatili dönemi, aile içindeki iletişimin düzenlenmesinde de önemli bir fırsattır. Çocukların günlük hayatta yaşadıkları problemlerin çözümü aşamasında anne-babalarından psikolojik destek almaya, değer gördüğü, sevildiği bir aileye ait olduğunu hissetmeye ihtiyaçları vardır. Özellikle de zorluklarla karşılaştığında yaşadığı olumsuz duyguları paylaşması ve kendine uygun çözümler bulabilmesi açısından anne ve babasıyla özel zaman geçirmesinin önemi büyüktür. Bu nedenle de tatil planı yaparken çocuğun ailesiyle ortak aktiviteler yapabileceği, birlikte keyifli vakit geçirebileceği programlar yapılması önemlidir. Çocuğa tatil programı yapılırken de onun istek ve ihtiyaçları göz önüne alınmalıdır. Çocuğun spora mı, sanatsal faaliyetlere mi yoksa bilimsel konulara mı ilgisi olduğu saptanıp kendisine de danışılarak ortaklaşa uygun bir aktivite planı yapılmalıdır. Bu planlar yapılırken, çocukların, grupların içinde yer alabilecekleri, takım halinde hareket etmenin önemini anlayabilecekleri aktivitelere öncelik tanınmalıdır.

Çocuğun bulunduğu yaş ve cinsiyet grubuna göre tatil programının şekillendirilmesi de önemlidir. Örneğin ilkokul birinci sınıftaki bir çocuk, tatili yalnızca dinlenerek ve oyun oynayarak geçirdiği zaman, ertesi yıl okumayı unutmuş olarak okula gelebilmektedir. Oysa bu çocuklar şayet günün en çok bir saatini hoşlanabilecekleri bir kitabı okumaya çalışarak ya da basit problemler yaparak geçirebilseler, ikinci sınıfın programına uyum sağlamakta güçlük çekmeyeceklerdir. Bu nedenle çocuklar tatili ne kadar verimli ve dinlenerek geçirirlerse, bir sonraki okul dönemine o kadar dinamik ve dinlenmiş olarak başlayacaklardır.

Fikir verme açısından “İyi bir tatil genel çerçevesiyle nasıl olmalıdır?” sorusunun yanıtını aşağıdaki gibi maddeler halinde sıralayabiliriz:

Çocuklarımızın Karnesi, gündemden düşmeli: Eğer çocuğumuzun karnesi zayıf ise zayıf ağırlıklı karne için, objektif ve yapıcı bir değerlendirme yapılıp önlemler alınmalı. Artık geleceğe bakıp çocuğa sevgi, şefkat ve güvenle yaklaşmalı. Hele karne sonucuna göre, çocukları başkalarıyla kıyaslamaktan kaçınmalıyız.

Çocuklarımız Sanal dünyanın esiri olmasınlar: Yaz tatili için planları, hedefleri ve çok iyi değerlendirme derdi olmayan, bu konuda anne-baba desteğinden de mahrum kalan çocukları, televizyon, internet, bilgisayar oyunları ve cep telefonları esir alacaktır. Bu esaret, çocukları pasifleştirecek, gerçek hayattan koparacaktır. Zamanla fiziksel, zihinsel ve ruhsal rahatsızlıklar da baş gösterecektir. Bu nedenle çocuklara ilgi ve yetenekleri, yaş ve cinsiyetlerine uygun iş ve sorumluluklar verilmeli.

Çocuklarımızı Yaz Kur’an kursularına gitmeye teşvik edelim: Çocuklar, hayatlarını şekillendirecek, anlamlandıracak bilgi ve alışkanlıkları, gönlün ve ruhun huzur kaynağı Kur’an’ı genelde yaz Kur’an kurslarında öğrenir. Anne-babalar, camiye göndermenin yanı sıra öğreneceklerinin ne anlama geldiği konusunda bilgilendirirse, çocuklarda camiye gitme ve öğrenme şevki artacaktır.

Çocuklarımıza örnek olalım; Anne-baba eline kitap almalı: Anne-babaların eline kitap alması, zaman zaman yolunu kitapçılara, kütüphanelere düşürmesi, çocukların kitap okumasına yardımcı olmada bir başlangıç olabilir. Kitap okuyan insanlarla tanıştırmak, yine ailecek bir kitabın müzakeresini yapmak da işe yarayacaktır.

Akrabalarla ilişkiler güçlendirilebilir: Uzun yaz tatili, akrabalarla ilişkilerin tazelenmesine, güçlenmesine, çocukların ruhlarının dinlenmesine, gönüllerinin ferahlamasına vesile olur. Yetişkinlerin sohbetlerine katılan çocuklar, kültürel değerlerimizin manasını ve ruhunu idrak edecek; toplumun birlik, beraberlik ve bütünlüğünü keşfedecek.

Geziler ve yaz spor kursları monoton hayatı renklendirir: Çocuğunuza kış döneminde çok çalıştığını, bu nedenle yazın dinlenmeyi, eğlenmeyi ve ilgi duyduğu aktivitelerle ilgilenmeyi hak ettiğini vurgulayın. Tebdil-i mekânda ferahlık vardır. Geziler, monoton hayata canlılık katar. Tarihî, manevî ve kültürel geziler, çocukların ruhunu dinlendirecek ve zihinlerini açacaktır. Yaz spor kursları da ataletten korur ve zinde kalmayı sağlar. Musiki ve diğer sanat dallarına ait kurslar ise ilgi ve yeteneklerin inkişafına, girişimcilik ve estetik duygunun gelişmesine vesile olur.

Mesleki bir deneyim sağlanabilir: Çocuklar, öncelikli olanlardan sonra (Kur’an öğrenme, arkadaşlık ve akraba ilişkilerini geliştirme, kitap okuma gibi), ilgisini çeken bir iş veya meslek hakkında deneyim kazanabilirler. Yaşına, ilgi ve yeteneklerine göre seçilecek bir işte kısa süreli çalışarak, her mesleğin kendine has özelliklerini, kolaylık ve zorluklarını keşfeder. Duruma göre harçlık da kazanarak alın terinin manasını, paranın nasıl kazanıldığını idrak edebilirler.

Bunlarla beraber Anne ve babaları olarak aşağıdaki noktalara da dikkat edelim;

 Kitap okuma yorucu bir faaliyet değildir. Bu nedenle, tatile girsek bile okumaya ara vermemeliyiz. Aksi halde zaten zor kazanılan okuma alışkanlığımızı kaybedebiliriz. Buradan yola çıkarak tatil zamanlarında aile içerisinde kitap okuma saatleri koyulması son derece önemlidir.

Çocuğunuzun okul döneminde yaşadığı öğrenme ve ders sorunları varsa bunları hafifletmeye yönelik düzenli bir program hazırlayın. Örneğin her gün kısa da olsa okuma-yazma ve akademik konulara yönelik bir çalışma saati olsun. Ancak bu programı yeniden bir baskıya ve sıkıntıya dönüştürmeyin. Günün kalan diğer kısmının birlikte keyifle geçmesine özen gösterin. Keyifli aktiviteleri çalışmanın sonrasına koyarsanız çalışmak için motive edici bir unsur olabilir.

Olabildiğince az televizyon izleyin. Bunun yerine kişisel gelişim adına, çocukları tiyatro, sinema gibi etkinliklere yönlendirin, zamanını yaz okulları vb. sportif ve sosyal aktivitelerle değerlendirmesine imkan verilmesi gelişimleri için yararlı olur.

Tatile çıktıktan sonra, derslere 10 – 15 gün ara verilebilir. Bu genel bir zihin dinlenmesi sağlayacaktır.

Temmuz ayında tatil kitapları ve benzeri yardımcı kaynaklar elimizin altında bulunmalı ve her gün en azından yarım saat onlarla zaman geçirmelidir.

Ağustos ayının 15’inden itibaren çalışmalara hız verilmelidir. Öncelikle, geçtiğimiz yıl işlenen konular tekrar edilir. Daha sonra da örnek soru ve test çözümleri yapılır. Bu da günde en az 50 dakika olarak yapılmalıdır.

Okulların açılmasına bir hafta kala ders çalışma bırakılır. Bu ara, dinlenme sağlar. Okulların açılmasıyla birlikte haftalık çalışma programı hemen hazırlanır ve ona göre çalışılır.

Birlikte sosyal programlar planlayın. Sevdiğiniz dostlarınızla, arkadaşlarınızla biraraya gelin ve çocuğunuzun da sevdiği kişilerle ve arkadaşlarıyla vakit geçirmesi için olanak yaratın.

Çocuğunuzun oyunlarını dikkatle gözlemleyin; oyun ortamı çocukların kendilerini en iyi ifade ettikleri ortamdır. Onların kaygılarını, sevinçlerini, üzüntülerini, korkularını; oyunlarını gözlemleyerek anlayabilirsiniz. Fark ettiğiniz duygularını daha rahat ifade etmeleri için ortam hazırlayın. Olumsuz duyguları için onları yargılamayın, eleştirmeyin.

Özellikle kışın çocuklarıyla fazla vakit geçiremeyen babaların yazın bunu telafi etmeleri mümkün olabilir. Çocuğunuzla bol zaman geçirin, onu dinleyin, kendi duygularınızı anlatın. Sizi etkin, problem çözen, gerektiğinde övmeyi bilen, kendisini destekleyen ve zorluklar karşısında yüreklendiren bir baba olarak model alma fırsatı verin.

Unutulmamalıdır ki, iyi değerlendirilmiş bir yaz tatili, iyi geçirilecek bir eğitim öğretim yılı demektir. Tatiller “dinlenme” zamanıdır ancak bu, zamanın boş geçirilmesi demek değildir.